Mustafa Yalçıner yılında Cumhuriyet karşısında değişik eksenlere yaslanan farklı tutumlar alındı ve üzerine çok şey söylenip tartışıldı. Söylenenler ve tartışma elbette bitmeyecek. Nedeni açık. Gerek bizzat cumhuriyetin kendisi, sınıf temeli ve dayanaklarıyla birlikte bir değişim sürecinden geçti, geçiyor; gerekse cumhuriyet üzerine tutum ortaya koyanlarla tartışmacılar ideolojik pozisyonlarının yanı sıra güncel politik konum ve ihtiyaçlarıyla farklı sınıf aidiyetleri ve çıkarlarına […]
100. yıl kutlamalarının ardından…
Cumhuriyet ve laiklik üzerine
Ali Yaşar AKP iktidarı döneminde genel olarak işbirlikçi tekelci burjuvazi ve bu tekellerin AKP tarafından doğrudan desteklenen kesimleri -beşli çete diye adlandırılan- daha hızlı olmak üzere büyüdü. Madalyonun bir yüzü bu artan sömürü ve büyüme olurken diğer yüzü işçi sınıfının örgütlerine saldırı, sendikalaşma çabalarının engellenmesi, politik yaşamın daha da gerileştirilmesi oldu. Erdoğan tekellerin temsilcilerine “eskiden grev falan oluyordu, bunları […]
Cumhuriyetin 100. yılında Kürt sorunu: Hep aynı nakarat!
Yusuf Karadaş Giriş Kürt sorunu, Kürtlerin ayrı bir ulus olarak varlığının ve bağlı olarak ulusal-demokratik haklarının tanınması sorunudur. Yüz yıllık cumhuriyetin Osmanlı’dan devraldığı ama bugüne kadar çözümsüz bıraktığı Kürt sorunu, aynı zamanda bu rejimin karakterini belirleyen önemli sorunlardan biri olageldi. Bugün çözümü gecikmiş ve coğrafyası parçalanmış bir ulusal sorunu olarak Kürt sorununun diğer bölgesel gelişmelerle fazlasıyla iç içe geçmiş […]
Bir millet yaratmak
Aydın Çubukçu Önce burjuvazi Türkiye’de kapitalizmin gelişmesi üzerine yazılmış pek çok araştırmada, Cumhuriyet’in ilk dönemlerinin bir “burjuvazi yaratma” süreci olduğu ileri sürülmüştür. Bu görüşü tamamlayan tez ise ülkenin iç dinamizminin yarattığı bir burjuva sınıfının olmaması, oysa özellikle “Batılılaşma” adı verilen “Kemalist Devrimler” yolunun bir burjuvaziyi gerektirmesi dolayısıyla Cumhuriyet kadrolarının bu eksikliği “burjuvaziyi yaratarak” gidermeye giriştikleri biçimindedir. Kemalistlerin toplumsal sınıfları […]
‘Makbul yurttaş’ın olanaksızlığı ya da sınıflı, imtiyazlı, kaynaşmamış bir kitle
Nuray Sancar Miras Cumhuriyet, 2. Mahmut’un Osmanlı ‘reformları’na kadar uzatılabilecek, 2. Meşrutiyet dönemine doğru da keskinleşen çelişki ve çatışmaları bakiye almıştı. Osmanlı aydınlarının çalışmaları, işçi sınıfı ve örgütleri, Anadolu’da vergilere ve baskılara karşı halk hareketleri[1], Kürt bölgelerinde isyanlar, ekmek isyanları, 1822’de Girit ayaklanmasıyla başlayan ulusal-ayrılıkçı hareketler imparatorluğun sonlarına doğru teb’anın hoşnutsuzluğunun boyutlarını gösteriyordu. Bu tablo dünya kapitalizmiyle ilişki içinde […]
100. yılda Kemalizm ve Cumhuriyete ‘soldan’ bakış
Mustafa Yalçıner Cumhuriyetin 100. yılına Mustafa Kemal düşmanı dinci gericiliğin egemenliğinde giriliyor. M. Kemal ve Kemalist hareketle uyuşmazlıkları tartışma götürmez. Her şeyden önce Kemalist hareket işgale uğrayan ülkede emperyalizme karşı saf tutmuşken, güncel dinci tekelci gericilik işbirlikçidir. Ve başlangıçta iktidarını sağlamlaştırmak için, dinci gericiliğin dayanaklarını budamış; bu kapsamda saltanat ve hilafeti kaldırdığı gibi, laiklik ilan edip din işlerini Diyanet’in […]
Bir yüzyılın iki kesitinde kadınlar
Fulya Alikoç Giriş Türkiye’de kurulu burjuva cumhuriyet ilk yüzyılını geride bırakıyor. Bu bir asırlık sürecin son 20 yılı ise, kendi içinde yaşadığı tüm dönüşümlerle birlikte tek bir partinin tartışmalı da olsa seçimlerle iktidara geldiği, son beş yılı “Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi”ne geçişle birlikte büyük oranda işlevsizleştirilmiş olmakla birlikte biçimsel olarak parlamenter bir sisteme dayanarak hükümet ettiği bir dönem olarak yaşandı. […]