Ekim Kılıç
2020 yılının Ocak ayının başından bu yana Covid-19 halkların, özellikle de işçi sınıfının yaşamını mahvetmeye devam ediyor. Uluslararası anlamda pandeminin öne çıkan yönü ekonomik ayrıcalıklarına rağmen küçük burjuvazinin bazı kesimlerinin bile benzer korku ve endişeye sahip olmalarıdır. İçinde bulunduğumuz durum, daha fazla işçi ve entelektüel tarafından kapitalist ekonomik sistemin bir sağlık krizine cevap veremediğinin görülmesi ve tartışılmasına yönelik eşi görülmemiş bir platform yarattı.
ABD, 21 Nisan’a kadar yapılan 4 milyon 162 bin 922 test sonucunda 815 bin 491 vakayla dünyadaki hemen hemen vaka sayısının üçte bir oranına sahip olarak en çok etkilenen ülkelerden biri oldu. Bu tarihe kadar da hayatını kaybedenlerin sayısı 45 bin 97’ye ulaştı. İyileşen hasta sayısı ise 82 bin 620. Bu da her bir milyon nüfusa 2 bin 464 vaka ve 136 kayıp anlamına geliyor.[1] Toplam vaka sayısının üçte biri New York Eyaletinden.[2] ABD’de salgının yıldırım hızıyla yayılmasının başta gelen nedeni, buradaki pek çok politik ve sosyal problemlerin yanı sıra zayıf sağlık sistemidir. Pandemi, işçi sınıfının örgütsüzlüğünü, püriten çalışma ahlakıyla birleşen aşırı bireyselleşmenin fetişleşmesini, şirketlerin ve bankaların insafına terk edilmiş sağlık sistemini, yaygın ve acil ruhsal sağlık problemlerini, evsizliği, yapısal ırkçılığı, vahşi endüstriyel hapishane komplekslerini, ayrıca aşırı liberteryen bölünmüş federal Amerikan politik düzeninin sorunlarını, milliyetçi işlevselci ve kör küçük burjuva etikçisi söylemlerin boşluğunu ortaya çıkararak sistemi temelinden sarstı.
Pandemi, hali hazırda canlanmakta olan yeni bir krizin ve 2008 krizinin derinleşen sonuçlarının önlenmesi amacıyla sermaye için ve sermaye tarafından ekonomik önlemler alındığı sırada ‘Allah’ın bir lûtfu’ gibi geldi. Kürtaj hakkının çeşitli eyaletlerde gasp edilmesi, Ulusal Çalışma İlişkileri Kurulu (NLRB) tarafından sendika seçimlerinin geçersizleştirilmesi, Venezüella’ya karşı müdahaleci hareketlerin yükselmesi, Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) finansal desteğin kesilmesi, başkanlık yürütücü kararıyla göçün askıya alınmasıyla ilgili düzenleme beklentisi pandemi sürecinin kimin lehine kullanıldığını ortaya çıkarıyor.[3] Amerikan istisnacıları bile şiddetli tezatlıklarıyla yüzleşiyor. Çin, Vietnam, Güney Kore, Küba gibi ülkeler etkili tedbirler alıyor. Rusya askeri hava kuvvetleri Birleşik Devletlere sağlık malzemesi desteği yaptıktan sonra bir yardım eli de Vietnam’a uzatıyor. Bunun üstüne modern korsanlık olarak adlandırılan bir şekilde Birleşik Devletler, Barbados’a giden medikal ekipmana el koyuyor.[4] Başkan Trump da pandeminin bir Çin komplosu olduğunu iddia edip Çin’i suçlayarak sorumluluklarından kaçma yolunu seçerek, önceden beklenen salgın konusunda hazırlıksızlığı gizlemeye çalışıyor. Hatta Covid-19’u ‘Çin Virüsü’ diye adlandırıyor.[5]
Güçlü bir bürokrasiye sahip sendikaların işçilere önderlik edememesine ve hükümetin ‘vazgeçilmez işler’deki işçiler için acil önlemleri ihmal etmesine rağmen özellikle sağlık emekçileri ve lojistik işçileri kendilerini hayati ve acil talepler için mücadele etmek zorunda hissediyor.[6] Bu anlamda son yıllardaki işçi sınıfı politikası içindeki dalgalanma etkisini kesinlikle göstermektedir. “Herkes için Sağlık Sigortası” gibi sınırlı bir sağlık hizmetinin bir talep olarak ileri sürülmesinin bile neredeyse şaka olduğu bir ülkede salgının Bernie Sanders kampanyasına denk gelmesiyle, evrensel sağlık hakkı halkın gündeminin önemli bir parçası haline geldi. Fakat hemşirelerin kişisel koruyucu malzeme eksikliğinden dolayı, büyük çöp poşetlerinden koruyucu üniforma yapmak zorunda kaldıkları bir ülkede, mecburi hizmet sektörü çalışanlarının hayatı, “mecburiden” değersize dönüşüyor. Herkes, hala politik elitlerin, utanmazca ve gayet açık sözlülükle işçileri küçümseyen konuşmalarını hatırlamalı.[7]
2 trilyon dolarlık teşvik paketinin dağıtılmasından sonra bile söz verilenle gerçekte olan arasındaki farkın ayrıntıları ortaya çıktı. Örneğin, kişi başına 1200, çiftlere 2400 dolarlık yardımın New York ve California gibi pahalı eyaletlerde pek de anlamlı olmadığı görülüyor. Örneğin ülkenin yaklaşık üçte birinin geçen ay ödeyemediği kiranın şimdi ödenmesi gerekiyor, bu çeklerin neredeyse tamamının öğrenci kredileri ve kiraya gideceği söylenebilir.[8]Geçen yaz veya kışın mezun olmuş öğrenciler bu çeklerden faydalanamayacaklar. Bu bağlamda, içinde bulunduğumuz yeni ve zorlu zamanlarda, bu felaket milenyum ve Z kuşağının “anlam, ahlak ve ölümü hiç yapmadıkları kadar sorgulayacakları” bir tetikleyici olacaktır. Güney California Üniversitesi’nden akademisyenlere göre bu nesil, hayatlarının akışını değiştiren 11 Eylül, 2008 krizi, Amerika’nın prestijinin düşüşünden ev alım krizine, küresel ısınmadan öğrencilerin borç batağında ezilmesine kadar pek çok aksaklığı tecrübe etti.[9]
BİRLEŞİK DEVLETLER SAĞLIK SİSTEMİNE BİR BAKIŞ
ABD tıpkı Batı Avrupa ülkeleri gibi liberal demokrasinin hüküm sürdüğü gelişmiş bir kapitalist ülke.[10] Liberteryen anlamda bireysel özgürlüğe bel bağlayan ABD, günlük işleri organize etme anlayışı ve yapısıyla sağlık hizmetleri de dahil olmak üzere her şeyi bireye bırakıyor. Sağlık bireyin sorumluluğundadır, devletin veya toplumun değil. Bu bireysel bakış açısından dolayı şu söylenebilir ki Birleşik Devletler en kötü, çarpık ve en yetersiz sağlık sistemiyle birlikte dünyanın en gelişmiş ülkesidir.
Demokratların 2020 başkanlık seçimlerinde ön seçim eski adayı Bernie Sanders’ın kampanyasıyla acil bir tartışma haline gelen sağlık hizmeti (Obamacare olarak adlandırılan 23 Mart 2010 yılında yasalaşmış Hasta Koruma ve Uygun Bakım Yasası haricinde) ABD’de uzunca bir süredir bir ayrıcalık konusudur. Tam anlamıyla bir sağlık sigortasına sahip olabilmek için tam zamanlı bir işe sahip olmak gerekiyor.
1929 Büyük Bunalımı’ndan sonra ABD Başkanı Franklin Delano Roosevelt hükümeti ve devlet kurumları İkinci Dünya Savaşı şartlarını da kullanarak bazı Keynesyen politikaları hayata geçirdiler. 1942 senesinde, İstikrar Yasası “işverenlerin verebileceği ücret artışlarının miktarını sınırlandırdı, ancak aynı zamanda çalışan sigorta planlarının kabul edilmesine izin verdi.”[11] 1949 yılında işveren sosyal yardım programları toplu iş sözleşmelerinde yaygınlaştı.[12] Aynı süre zarfında ABD Milli Gelirler Dairesi (IRS) “Sağlık sigortası primlerine işveren katkıları vergiden muaftı, bu da çalışanların cebinden daha az ödeyeceği” anlamına gelen bir karar verdi.[13] Roosevelt’ten sonra, Başkan Harry Truman Akıl Sağlığı Ulusal Enstitüsü’nün kuruluşu sayılan Ulusal Akıl Sağlığı Yasası’nı imzaladı.[14] Johnson’ın başkanlığında ise Sağlık Sigortası (Medicare) ve Sağlık Yardımı (Medicaid) programları 1965 senesinde kuruldu. 1973 yılında Koruyucu Sağlık Organizasyonu Yasasıyla, Nixon hükümeti sağlığın kar anlayışlı bir endüstriyel sisteme dönüşmesi için olanakları genişletti.[15]
Obama başkanlığı, ABD halkında bozulan sağlık sisteminde iyileştirmeler konusunda umut uyandırmıştı. Fakat gelişen pazardan yararlananlar sigorta şirketleriydi. Obama’nın reformları, çocukları ebeveynlerinin kapsamına almasına ve ruh sağlığı kapsamını genişleterek durumu biraz hafifletmesine rağmen, sigortasız olanlar vergi cezalarıyla yükümlü kılındı ve yüksek indirimli planlara zorlandı.[16] 2016’dan bu yana, Trump hükümeti, Obamacare’e olanak sağlayan yasaları değiştirerek yürürlükten kaldırmaya başladı.[17] Böylece sağlık ödemelerindeki vergi yükünü hafiflettiği iddia edilse de sağlığın ulaşılabilirliğini kısıtladı.[18]
Son dönemde New York’ta serbest sözleşmeyle çalışan 800 bin insan var. Bu sözleşmelere göre işveren, işin geçici ve sınırlı zamanlı olmasından dolayı çalışanının sağlık sigortasını yaptırmak zorunda kalmıyor. Eğer çalışan kimse 32-33 saat civarında çalışırsa bu tam zamanlı bir iş olarak kabul ediliyor. Bu yüzden, patronlar işsizlik ve eksik istihdamın ABD emek pazarında ne kadar yaygın olduğunu bildiklerinden işçileri hiçbir korunmanın olmadığı esnek istihdama zorluyor. Bu durum dağınık sağlık sistemindeki krizin neden ve nasıl bu kadar derinleştiğini çok iyi anlatıyor.
Diğer bir örnekse, işsiz sayısının 5 milyon daha artarak, geçen ay işsizlik ödeneğine başvuranların sayısının 22 milyona ulaşmasıdır. Ekonomi Politika Enstitüsü’ne göre, “son dört hafta içinde yaklaşık 9,2 milyon işçi işveren tarafından sağlanan sağlık hizmet kapsamını kaybetmiştir.”[19]
Neo-liberal politikalar işçi sınıfını ve emekçileri salgına karşı daha korumasız bıraktı. Fakat Trump yönetimi salgına karşı az ya da çok önlem almaktansa ekonominin işlemesine yoğunlaşmış durumda. Zaruri önlemleri almaktan imtina ediyor. İlgili otoritelerin büyük itirazlarına rağmen Trump hükümeti ülkeyi 1 Mayıs’ta tekrar açma düşüncesinde ısrarcı.[20] Ülkeyi açma konusu 12 Nisan’da da söz konusu olmuştu.[21] Pek çok politik ve ekonomik elit, “Ülkeyi yok etmektense, korona virüsten ölmeyi tercih ederim” sözünün destekçisi durumunda.[22] 2008 ekonomik krizini derinden tecrübe eden ülkelerden bir tanesi olarak ABD’nin kapitalist sermaye birikimi konusundaki hassaslığı karşılığında, salgın daha fazla insanın ölmesine sebep oldu.
Örneğin, American Prospect dergisinden bir makale, çıkan teşvik paketinde iş dünyasının payına işaret ediyor. 2 trilyon dolarlık paketin, 500 milyar doları şirketler tarafından kullanılacak. 75 milyar dolarıysa havayolu endüstrisi ve “gizemli bir şekilde adlandırılan ulusal güvenlik için bazı önemli işkollarına” aktarılacak. Geriye kalan 425 milyar dolarsa federal rezervede 4,25 trilyon dolarlık kredi kolaylığı sağlamak amacıyla kaldıraç vazifesi görmesi için kullanılacak.[23] Dahası, turizm, restoran, emlak, otel, havayolları, bayiler (franchises) ve alkol firmaları gibi 7 endüstriyel alandan daha fazla teşvik için lobi yapılmaktadır.[24]
KRİZE BAŞKA AÇILARDAN BAKIŞ
Krizin şiddetini hızlandıran sorunları listelememize rağmen bir anlamı olabilmesi için bunları bir kez daha gözden geçirmeliyiz. Aşırı bireyselleşmenin fetiş haline getirilmesinin doğurduğu “Beni ilgilendirmez, kimse benim için karar veremez” gibi, sosyal iyi olma halini ve dayanışmayı umursamayan mantaliteden başlayabiliriz. Bu temel burjuva düşüncesi ile iktidar krizi ve sağlık emekçilerinin tavsiyelerini önemsemediği için başlangıçta pek çok kimsenin sinirlerini bozdu. Aynı düşüncenin farklı bir açıdan ifadesi olan “Herkes kendisi için” şiarı, bireysel temelli sağlık sisteminde daha geniş bir biçimde yankılandı.
Buna benzer bir biçimde, “Bana ne”ci bireyselcilik, aşırı ruhsal sağlık problemleri dahi ciddi akademik araştırmalar tarafından “verili şartlar altında bireyin fonksiyonlarını normal bir biçimde gerçekleştirme kapasitesizliği” olarak değerlendirildi. Bu problemler çoğunlukla bunlara daha yatkın olan beyaz ve siyah fakir kesimde zengin tabakaya oranla daha fazla görülebiliyor.[25] Özellikle kriz zamanlarında, işsizlikten kaynaklanan diğer problemlerle ve evsizlikle birleşince akıl sağlığı sorunları daha acil toplumsal dikkat gerektiriyor. Sosyal çevrelerine, ailelerine, dayanışmaya güvenen insanlar bir anda izole ediliyor, hapsediliyor, yardımsız kalıyorlar. Diğer taraftan, evsizlik, özellikle öğrenci olanlar için okulların kapatılması başlangıçta tedirginlik kaynağı oldu; gidecek başka yeri olmayan pek çok üniversite öğrencisi yurtlarından atıldı.
Tüm bunların üzerine, Amerikan değerlerinin bir diğer yönü olarak, sağ kanat göstericiler karavanlarıyla, konfederasyon ve Nazi bayraklarıyla yolları kapatıp, 18. yüzyıl Amerikan Devrimi’nin sloganı olan “Ya bana özgürlüğümü ver ya da ölümü” diyerek karantinaya son verilmesi çağrısı yaptı. Amerikan ulusalcılığının diğer bir kanadında duran liberallerse, aslında “harcanabilir” gözüyle baktıkları sağlık emekçilerini kahramanlaştırarak, gıda ve mecburi diğer iş kollarında çalışanları bir savaştaymış gibi “vazgeçilmez”, “öncü” ya da “askerler” olarak adlandırıp, onların ölümüne ve krizin derinleşmesinde katkıda bulundular. Liberal “Evde kal” ve “Sosyal mesafeni koru” çağrılarında bile düşüncesizlik ve netlik olmaması, salt kör etikçilik ve sahte erdemliliği göstermektedir.
Halihazırda tehlikede olan işçilerin ve yoksulların yaşamları ırkçılık ve toplumsal cinsiyetin etkisiyle de zorlaşmış durumda.[26] Ülkede salgının merkezi durumunda olan New York şehrinde en çok vaka ve ölüm yoksul işçi sınıfı mahallelerinden gelmektedir.[27] Resmi rakamlara göre ölenlerin yüzde 34’ü İspanyol kökenli Hispanikler, yüzde 28’i siyah, yüzde 27’si beyaz, yüzde 7’si Asyalı.[28] Ekonomik ve ırksal yapıya göre ayrılmış mahalleler bu krizde özellikle daha hassas konumda. Bu grupların sırasıyla nüfusa dağılımıysa şöyle: yüzde 29, 22, 32 ve 14. Endüstriyel hapishane kompleksleri de krizde belirgin bir biçimde şekillenmiş. Aktivist ve gazeteci Shaun King’e göre ABD, dünyadaki, hapishane hücre sayısı, hastane yatağından yüzde 250 daha fazla olan tek ülke.[29] Bu kompleks başka bir yapısal ırkçılığın örneği durumundadır: “Bu ırkçı eşitsizlikler hapishanelerdeki nüfusun yüzde 40’ını fakat dışarıdakilerin yüzde 13’ünü temsil eden siyah Amerikalılar için kesindir.”[30] Diğer bir deyişle Covid-19’un en yıkıcı etkisini gösterdiği yerlerin genellikle siyah mahalleler ve kasabalar olması şaşırtıcı değil.[31] Irksal ölçülerin ötesinde kadın mahkum oranı aşağıda görüldüğü gibi daha fazladır: “Aynı durum mahpusluk oranı on yıllardır erkeklerden daha fazla artan kadınlar için de geçerlidir. Parmaklıklar arkasında olmalarının bir nedeni kefalet bedelini ödemekteki finansal engellerdir.”[32] Pandemi süresince, halihazırda ev içi şiddet yaşayan kadınların evlere hapsolması kamuoyu ve medyanın dikkatini hemen hemen hiç çekmemektedir. İlaveten LGBTQ nüfusu da aynı şiddet davranışlarının mağdurudur. Onlar da yükselen Covid-19’un yarattığı ayrımcılık, evsizlik ve diğer ekonomik problemlere karşı mağdur konumdalar.[33]
Özellikle ulaşım, gıda ve market çalışanları arasında çok sayıda vaka ve ölüm bulunmaktadır.[34] Koruyucu malzeme eksikliği ve hükümetin işçilere karşı olan sahte takdiri, onları depolardan hastanelere pek çok işyerinde eylem yapmak zorunda bırakıyor. Pandemi başlangıcından bu yana yüzden fazla işçi eylemi kayda geçti.[35] Bu eylemlerden en benzersiz olanı General Elektrik işçilerinin fabrikalarının ventilatör üretimine geçmesi talebiyle yaptığı eylemdi.[36] Her şeyin ötesinde, işçilerin bu eylemlerine genç işçi kuşağı önderlik etmiştir. Bu anlamda, pandemi sonrasında gelişecek işçi sınıfı mücadelesine hangi neslin öncülük edeceğine dair bir işaret görebiliyoruz. Fakat aynı şeyi gençlik mücadelesi açısından söyleyebilmek oldukça zor görünüyor çünkü uzaktan eğitim 2020 sonbaharına hatta daha da öteye sarkabilir.
Neticede, kriz çok yönlüdür ve tüm mücadeleler Birleşik Devletler halkı ile işçi sınıfının acil taleplerini yansıtır. Fakat pandemiye karşı mücadele, 2020 Başkanlık Seçimleri’ne doğru demokratlar ve cumhuriyetçiler arasındaki politik mücadeleyle şekilleniyor. Illinois, New York ve diğer birkaç eyaletin valileri, Başkan Trump’ı Savunma Üretim Yasası’nı kullanmadığı için eleştirdi. Bu gelişme federal ve eyalet fay hatlarıyla birlikte demokratlar ve cumhuriyetçiler arasındaki gerginliğe bir örnek olarak verilebilir.[37] Örneğin bazı küçük eyaletler 1 Mayıs’ta karantinayı sonlandırmayı taahhüt ederken, New York ve Kaliforniya buna karşı durmaktadır, federal hükümetse karantinanın uzatılmasını zorunlu bırakmamaya niyetlenmektedir.
SONUÇ
İşçi sınıfının artık yok olduğu veya özelliklerinin değiştiği soğuk savaş teorisyeni liberal aydınlar tarafından eskiden beri tartışılagelmiş bir konudur. Kamusal alanda küçük burjuvazi ve işçi sınıfının üst tabakalarının baskın olmasından kaynaklı, ortada aldatıcı bir görünüm vardı. Şu da not edilmeli ki, ABD ve Batı Avrupa için bunun bir başka sebebi de emperyalist sömürü mekanizması aracılığıyla bağımlı ülkelerden artı-değerin transfer edilmesi ve işçi aristokrasinin bundan aldığı paydır. Bu soğuk savaş argümanı zaten uzun zamandır güvenilirliğini kaybetmişti, Covid-19 salgınıyla birlikte paramparça oldu.
Birleşik Devletler, işçi sınıfının otobüsleri, metroları, fabrikaları, depoları, işyerlerini ve işsizlik kuyruklarını doldurması için küçük burjuvazinin sokaklardan çekildiği yani takkenin düşüp kelin görüldüğü, diğer bir deyişle, kral çıplak dendiği bir süreci yaşıyor. Bir taraftan işçi sınıfının bazı kesimlerinin ‘vazgeçilmezler’, ‘kahramanlar’ diye adlandırılan mevcut sistemin iç yüzü, sınıflar çelişkisinin bir başka kesin göstergesi olarak, “işçilerin hayatının bir önemi olmadığını” vazgeçilmezlere gerekli koruyucu malzemeyi sağlayamamakla açığa vuruldu.
İşçi sınıfının ve sistemin durumu netleştikçe Başkan Donald Trump karantinanın kalkmasını isteyen sağ kanat göstericileri destekledi. ABD siyasi sistemindeki kutuplaşma Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasındaki çeşitli anlaşmazlıklar temelinde derinleşirken, Başkanlık, yaklaşan seçimler için krizden yararlanma biçimi olarak kendi destekçilerini toplayıp aktive ederek ‘hükümete karşı vatandaş’ fotoğrafı vermeye çalışıyor ve böylece ‘özgürlükçü’ bir tutumun adresi haline geldiğini düşünüyor.
Fakat hükümetin karantinanın bitmesi konusundaki ifadeleri, işçileri kızdırmaya devam ediyor ülkedeki havayı da bir yandan korku diğer yandan da kinle dolduruyor.
[1] United States. (n.d.) https://www.worldometers.info/coronavirus/country/us/ (Erişim Tarihi: 21.04.2020)
[2] Age.
[3] Smith, K. (2020) Abortion-rights groups sue Texas over abortion ban amid coronavirus outbreak. https://www.cbsnews.com/news/abortion-rights-planned-parenthood-lawsuit-texas-non-essential-ban/?fbclid=IwAR2biSYvfz_dejWzV5P1bzlwQBCm24yeV5zmrmt9klpVFcoE8-tpUynR8hI (Erişim Tarihi: 25.04.2020); In Midst of a Pandemic, Trump’s NLRB Makes it Nearly Impossible for Workers to Organize a Union. (n.d.) https://portside.org/2020-04-02/midst-pandemic-trumps-nlrb-makes-it-nearly-impossible-workers-organize-union?fbclid=IwAR24Xbuzw2sHuLdM155e96xVuX6RntvpQgsDLOMIxbMhLM57Z2H570q8M7I (Erişim Tarihi: 25.04.2020); Borger, J. (2020) US ignores calls to suspend Venezuela and Iran sanctions amid coronavirus pandemic. https://www.theguardian.com/world/2020/mar/31/us-ignores-global-appeals-suspend-sanctions-coronavirus-pandemic-iran-venezuela (Erişim Tarihi: 25.04.2020); Sullivan, P. (2020) Trump WHO cuts meet with furious blowback. https://thehill.com/policy/healthcare/492997-trump-who-cuts-meet-with-furious-blowback (Erişim Tarihi: 25.04.2020); Stelloh, T., Welker, K., Pettypiece, S., & Bennett, G. (2020) Trump says he is suspending immigration over coronavirus, need to protect jobs. https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-says-he-suspending-immigration-over-coronavirus-need-protect-jobs-n1188416?fbclid=IwAR1GpqyKHb9TJHPDs4f5yQSq8jAu9ui4N-S2CByFRp9mdVE_qGy9sADrYwM (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[4] Lisnoff, H. (2020) American Exceptionalism in the Face of Covid-19. https://www.counterpunch.org/2020/04/09/american-exceptionalism-in-the-face-of-covid-19/ (Erişim Tarihi: 25.04.2020); Kuttner, R. (2020) The End of American Exceptionalism. https://prospect.org/coronavirus/the-end-of-american-exceptionalism/ (Erişim Tarihi: 25.04.2020); Rudnitsky, J. (2020) https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-04-01/putin-sends-military-plane-with-coronavirus-aid-to-help-u-s (Erişim Tarihi: 25.04.2020); Sweeney, S. (2020) Vietnam ships 450,000 protective suits for U.S. health care workers. https://www.peoplesworld.org/article/vietnam-ships-450000-protective-suits-for-u-s-health-care-workers/?fbclid=IwAR3cV9CBQMWO-TS1ehCi_rXl5jhmqXDO31gv35qz9P9oSYupMg6Ki6a49Lg (Erişim Tarihi: 25.04.2020); Monday, A. (2020) US accused of ‘modern piracy’ after seizing ventilators bound for Barbados. https://morningstaronline.co.uk/article/w/us-accused-modern-piracy-after-seizing-ventilators-bound-barbados (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[5] Tisdall, S. (2020) Trump is playing a deadly game in deflecting Covid-19 blame to China. https://www.theguardian.com/us-news/commentisfree/2020/apr/19/trump-is-playing-a-deadly-game-in-deflecting-covid-19-blame-to-china (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[6] Chediac, J. (2020) Essential worker strike wave: ‘We fight COVID-19 for ourselves &… https://www.liberationnews.org/essential-worker-strike-wave-we-fight-for-ourselves-and-for-the-public/?fbclid=IwAR3aVocvBL2JZCLrY04peKRVpMR3UyHc2fbgqfw6OATRFp7IYc0JVWONzz4 (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[7] Montanaro, D. (2016) Hillary Clinton’s ‘Basket Of Deplorables,’ In Full Context Of This Ugly Campaign. https://www.npr.org/2016/09/10/493427601/hillary-clintons-basket-of-deplorables-in-full-context-of-this-ugly-campaign (Erişim Tarihi: 25.04.2020); Gruenberg, M. (2019) GOP lawmaker’s idiotic remark about nurses goes viral and backfires. https://www.peoplesworld.org/article/gop-lawmakers-idiotic-remark-about-nurses-goes-viral-and-backfires/ (Erişim Tarihi: 25.04.2020); Alternet. (2019) When the GOP uses the word “bartender” to mock Alexandria Ocasio-Cortez, it shows its ugly classism. https://www.salon.com/2019/04/09/when-the-gop-uses-the-word-bartender-to-mock-alexandria-ocasio-cortez-it-shows-its-ugly-classism_partner/ (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[8] Bahney, A. (2020) New data shows more Americans are having trouble paying their rent. https://www.cnn.com/2020/04/09/business/americans-rent-payment-trnd/index.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[9] Polakovic, G. (2020) How does coronavirus affect young people’s psyches? https://news.usc.edu/167275/how-does-coronavirus-affect-young-people-psyches/ (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[10] The Economist Intelligence Unit. (tarih yok) https://www.eiu.com/topic/democracy-index (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[11] Scofea, L. A. (1994) The development and growth of employer-provided health insurance. Monthly Labor Review, 3–10. https://www.bls.gov/opub/mlr/1994/03/art1full.pdf (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[12] Age.
[13] How did we end up with health insurance being tied to our jobs? (2019) https://www.marketplace.org/2017/06/28/how-did-we-end-health-insurance-being-tied-our-jobs/ (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[14] National Institute of Mental Health (NIMH) (2017) https://www.nih.gov/about-nih/what-we-do/nih-almanac/national-institute-mental-health-nimh (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[15] Gruber, L. R., Maureen, S., & Polich, C. L. (1988) From Movement To Industry: The Growth Of HMOs. https://www.healthaffairs.org/doi/full/10.1377/hlthaff.7.3.197 (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[16] Amadeo, K. (2019) Pros and Cons of Obamacare. https://www.thebalance.com/obamacare-pros-and-cons-3306059 (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[17] Simmons-Duffin, S. (2019) Trump Is Trying Hard To Thwart Obamacare. How’s That Going? https://www.npr.org/sections/health-shots/2019/10/14/768731628/trump-is-trying-hard-to-thwart-obamacare-hows-that-going (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[18] Gonzales, R. (2019) Trump Bars Immigrants Who Cannot Pay For Health Care. https://www.npr.org/2019/10/04/767453276/trump-bars-immigrants-who-cannot-pay-for-health-care (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[19] 9.2 million workers likely lost their employer-provided health insurance in the past four weeks. (2020) https://www.epi.org/blog/9-2-million-workers-likely-lost-their-employer-provided-health-insurance-in-the-past-four-weeks/ (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[20] Trump’s plans to reopen the country face major obstacles. (2020) https://www.politico.com/news/2020/04/18/trump-reopen-country-coronavirus-193182 (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[21] Harris, J. F. (2020) ‘I’d love to have it open by Easter’: Trump says he wants to restart economy by mid-April. https://www.politico.com/news/2020/03/24/trump-wants-to-restart-economy-by-mid-april-146398 (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[22] Samuels, A. (2020) Dan Patrick says “there are more important things than living and that’s saving this country”. https://www.texastribune.org/2020/04/21/texas-dan-patrick-economy-coronavirus/ (Erişim Tarihi: 25.04.2020); Fredericks, B. (2020) Congressman says US should reopen economy – even if more would die. https://nypost.com/2020/04/15/lawmaker-says-us-should-reopen-economy-even-if-more-will-die/ (Erişim Tarihi: 25.04.2020); Concha, J. (2020) Glenn Beck: ‘I’d rather die’ from coronavirus ‘than kill the country’ from economic shutdown. https://thehill.com/homenews/media/489472-glenn-beck-id-rather-die-from-coronavirus-than-kill-the-country-from-economic (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[23] Dayen, D. (2020) Unsanitized: Bailouts, A Tradition Unlike Any Other. https://prospect.org/api/amp/coronavirus/unsanitized-bailouts-tradition-unlike-any-other/ (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[24] Gangitano, A. (2020) 7 industries lobbying for more stimulus. https://thehill.com/business-a-lobbying/business-a-lobbying/490736-7-industries-lobbying-for-more-stimulus (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[25] Baran, P. A. & Sweezy, P. M. (2020) The Quality of Monopoly Capitalist Society: Mental Health. Monthly Review. Volume 71. Pg. 41-43. (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[26] Conn, M., Kelly, J., & Heimpel, D. (2020) Lack of Shelter Beds in New York for LGBTQ Youth During Pandemic, https://chronicleofsocialchange.org/coronavirus/lgbtq-youth-struggle-for-shelter-from-coronavirus/41999?fbclid=IwAR0Rko479SG4K9eBvZZTWNXVZxo0Xa4HYpxoyUSNYc-xhWUD2Ri0GO35B80 (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[27] Virus Hits NYC Hardest in a Few Working-Class Neighborhoods (2020) https://www.usnews.com/news/health-news/articles/2020-04-02/coronavirus-hits-harder-in-poorer-nyc-neighborhoods (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[28] Workbook: NYS-COVID19-Tracker (2020) https://covid19tracker.health.ny.gov/views/NYS-COVID19-Tracker/NYSDOHCOVID-19Tracker-Fatalities?:embed=yes&:toolbar=no&:tabs=n (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[29] Shaun King: The United States is the Only Nation in the World with 250% More Prison Cells Than Hospital Beds (2020) https://www.thenorthstar.com/shaun-king-the-united-states-is-the-only-nation-in-the-world-with-250-more-prison-cells-than-hospital-beds/ (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[30] Sawyer, W., & Wagner, P. (2020) Mass Incarceration: The Whole Pie 2020. https://www.prisonpolicy.org/reports/pie2020.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[31] Johnson, A., & Buford, T. (2020) Early Data Shows African Americans Have Contracted and Died of… https://www.propublica.org/article/early-data-shows-african-americans-have-contracted-and-died-of-coronavirus-at-an-alarming-rate (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[32] Age.
[33] Conn, M., Kelly, J., & Heimpel, D. (2020) Lack of Shelter Beds in New York for LGBTQ Youth During Pandemic. https://chronicleofsocialchange.org/coronavirus/lgbtq-youth-struggle-for-shelter-from-coronavirus/41999?fbclid=IwAR0Rko479SG4K9eBvZZTWNXVZxo0Xa4HYpxoyUSNYc-xhWUD2Ri0GO35B80 (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[34] Chediac, J. (2020) Essential worker strike wave, https://www.liberationnews.org/essential-worker-strike-wave-we-fight-for-ourselves-and-for-the-public/?fbclid=IwAR3aVocvBL2JZCLrY04peKRVpMR3UyHc2fbgqfw6OATRFp7IYc0JVWONzz4 (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[35] Elk, M. (2020) COVID-19 Strike Wave Interactive Map, https://paydayreport.com/covid-19-strike-wave-interactive-map/?fbclid=IwAR0hqgq8wEeYT-Y8VRFcaJocbzRNd4vb_13bd32_3fZFxqYv3OO7gf6uynQ (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[36] GE Workers Protest, Demand to Make Ventilators (2020) https://labornotes.org/blogs/2020/04/ge-workers-protest-demand-make-ventilators?fbclid=IwAR2_qnmATx97jmyVzESlZ_B7KGce1YtQV4uH86rHXxHEOs3s1G0r-ygXF1w (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
[37] Trump, Facing Criticism, Says He Will Increase Swab Production (2020) https://www.nytimes.com/2020/04/19/us/coronavirus-updates.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020)
