PROFESYONEL MESLEKLERİN SERBEST DÜŞÜŞÜ

Arif Koşar   1. Giriş Tıp, hukuk, mühendislik, öğretim üyeliği gibi profesyonel meslekler, neredeyse Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana daha iyi bir yaşamın güvencesi olarak görüldü. Ortalamanın üzerinde bir gelir, işyeri hiyerarşisinde üst konumlar, ev, araba, yazlık sahibi olmak anlamına geldi. Profesyonel meslek mensupları (profesyoneller) gelir dağılımında orta ya da ortanın üstünde yer aldı. Toplumsal statüleri yüksekti. Değer gördüler ve onlara […]

Beyaz yakalılar ve orta sınıflar

Arif Koşar   1. Giriş 2022 yılında yapılan bir araştırmaya göre ABD’li yetişkinlerin %52’si kendini “orta sınıf” olarak tanımlıyor. Lise ve altı eğitim alanlarda bu oran %36, üniversite mezunlarında %70, lisans üstünde %80. Eğitim arttıkça orta sınıf olarak tanımlama eğilimi de yükseliyor. Kendini işçi görenlerin oranı ise %46. Eğitim yükseldikçe bu oran düşüyor. Lise ve altı eğitimde %62, üniversite mezunlarında […]

2015 Metal Grevinin ORS işçileri üzerindeki etkileri

Ayhan Aydoğan ORS 1982’de Polatlı’da üretime başlayan, 1987 senesinde 4,5 milyon mamul üretirken 1996 senesinde ürün, işçi ve belgelendirme olarak büyük bir sıçrama yaparak 60 milyon mamule yaklaşan, Ortadoğu’nun en büyük rulman fabrikasıdır. 150 kişiyle seri üretime başlayan ORS’de şu anda 1600’ü işçi 400 beyaz yaka olmakla beraber toplam 2000 işçi çalışmaktadır. Teori ve Eylem Dergisi’nin Kasım sayısında Polatlı’daki işçileşme […]

Ana akımda robot-istihdam ilişkisi: Eleştirel bir analiz

Arif Koşar 1. GİRİŞ Robotlar, yapay zeka, big data, nesnelerin interneti, otonom araçlar, sanal asistanlar, 3D baskı, arttırılmış gerçeklik gibi teknolojilerle mevcut işlerin büyük bir kısmının makineler tarafından devralınacağı fikri giderek yaygınlaşan, hatta anaakım haline gelen bir görüş. Robotlar ve yapay zekaya dayanan otomasyonun etkisi popüler medya, danışmanlık raporları[1] ve bilimsel yayınlarda[2] yoğun bir biçimde tartışılıyor. Buna göre işlerin büyük […]

Modern sınıf kavramı ve Marx

Arif Koşar Karl Marx, henüz, politik ekonomi çalışmalarını derinlemesine geliştirmediği, ancak zihninde bunun ögelerini inşa ettiği bir dönemde, dostu Joseph Weydemeyer’e yazdığı 5 Mart 1852 tarihli bir mektupta şunları söylüyordu: “Bana gelince, modern toplumdaki sınıfların varlığını ya da aralarındaki mücadeleyi keşfetme onuru bana ait değildir. Benden çok önce, burjuva tarihçiler bu sınıf mücadelesinin tarihsel gelişimini anlatmışlar ve burjuva iktisatçılar da […]

Demokratik Modernite’de “sınıf” kavramı ve işçi sınıfı

Arif Koşar Demokratik Modernite Dergisi’nin “Kuramsal Marksizm’in tıkanıklıkları ve çözüm arayışları” konulu sayısında, “kapitalist modernitenin ‘sol’ destekçisi”, “ekonomik indirgemeci”, “determinist”, “devletçi”, “pozitivist” olduğu ileri sürülen Marksizm, çeşitli açılardan değerlendirme konusu yapıldı. Teori ve Eylem’in bir önceki sayısında[1], Demokratik Modernite’nin Marksizm’e ilişkin daha genel diyebileceğimiz, esasen onun tarihsel materyalist yöntemini konu edinen “ekonomizm”, “ekonomik indirgemecilik”, “zihin”, “zihniyet” ve çeşitli düşünsel unsurların […]

Dijital emek tartışmaları

Kaan Kangal Facebook, Youtube ve Twitter gibi sosyal medya platformda yaptığımız paylaşımlar, tıkladığımız linkler, beğendiğimiz görseller, açtığımız sayfalar bu ve benzeri medya kuruluşları tarafından yakından takip ediliyor; her bir kullanıcıya dair istatistiksel bir profil çıkartılıyor; kullanıcının ilgisi doğrultusunda ona hitap edebilecek veya onun ilgisini çekebilecek başka linkler kullanıcı her defa medya platformlarına girdiği zaman karşısına çıkıyor. Kullanıcı görmek istemediği linkleri […]

Poulantzas’ın sınıf analizinin eleştirisi-2

Arif Koşar Makalenin ilk bölümünde Nicos Poulantzas’ın, dönemin genel eğilimine uygun olarak işçi sınıfını sadece üretken sanayi işçileriyle sınırlayan yaklaşımı, ayrıca üretken ve üretken olmayan emek ayrımı ele alınmıştı. İşçi sınıfının sadece üretken emekle tanımlanmasının keyfi bir tutum olduğu, böylece sınıfların oluşumunda üretim ilişkilerinin etkin rolünün göz ardı edildiği vurgulanmıştı. …

Poulantzas’ın sınıf analizinin eleştirisi -1

Arif Koşar Nicos Poulantzas postalthusserci geleneğin en önemli temsilcilerinden birisi olduğu gibi, onun siyasal ve kuramsal çizgisi Avrupa solunda Marksizm karşıtlığı ile karakterize edilebilecek bir akımın rotasını yansıtıyor. Sosyalizm ile işçi sınıfı arasındaki bağlantıyı ve üretim ilişkilerinin toplumun politik-ideolojik oluşumları üzerindeki etkisini reddeden, aksine ideoloji ve “söylem”in toplumsal gruplaşma ve hareketleri kurduğunu savunan Ernesto Laclau ve Chantal Mouffe’nin en önemli […]