| Arif Koşar Giriş Ana akım liberal ekonomistlere göre son yıllardaki yüksek enflasyon, hayat pahalılığı ve gelir dağılımındaki adaletsizliğin artışı AKP iktidarının izlediği “irrasyonel” ekonomi politikalarıyla ilgili. Erdoğan’ın “ideolojik” motivasyonlarla düşük faizde ısrar etmesi, otoriterleşen siyasal yönetim, kurumların “bağımsızlığı”nın kalmaması ülkenin uluslararası güvenilirliğine zarar veriyor, bu da hem yabancı sermaye girişini kısıtlıyor hem de borçlanma maliyetlerini artırıyordu. Dolayısıyla hızla […]
Seçim, enflasyon ve bölüşüm şoku
PROFESYONEL MESLEKLERİN SERBEST DÜŞÜŞÜ
Arif Koşar 1. Giriş Tıp, hukuk, mühendislik, öğretim üyeliği gibi profesyonel meslekler, neredeyse Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana daha iyi bir yaşamın güvencesi olarak görüldü. Ortalamanın üzerinde bir gelir, işyeri hiyerarşisinde üst konumlar, ev, araba, yazlık sahibi olmak anlamına geldi. Profesyonel meslek mensupları (profesyoneller) gelir dağılımında orta ya da ortanın üstünde yer aldı. Toplumsal statüleri yüksekti. Değer gördüler ve onlara […]
Üretken ve üretken olmayan emek: Tarihsel bir özet
Arif Koşar GİRİŞ Toplumsal zenginliğin kaynakları ve artışı modern ekonomi politiğin doğuşundan itibaren en temel ilgi alanlarından birisi olmuştur. Değer, artı-değer, kâr ya da rantın kaynağı; hangi tür çalışma ile yeni bir değer yaratılabileceği; hangi sınıfların ekonomik olarak üretken olup olmadığı gibi konular tartışılmıştır. Literatürde bu tartışma, en azından merkantilistlerin artı-değeri dış ticaret fazlası ile açıklamalarından sonra üretken ve […]
Emperyalizme bağımlılık partileri
Arif Koşar Türkiye’de emperyalizm ve dolayısıyla anti-emperyalizm son yıllarda geniş kitlelerin gündemine ilginç bir biçimde girdi, giriyor. İlginç olan kısmı, yıllarca emperyalizmle hemhal olmuş, onun çıkarını kendi çıkarı bilmiş, komünizm düşmanlığını ufku bellemiş, bizzat emperyalistlerin desteği ile iktidara gelmiş AKP şahsında, muhafazakar ve sağ cenahın temsilci ve yazarları tarafından gündeme getirilmesidir. Çok sayıda örnekte olduğu gibi, 28 Ekim 2020 […]
Beyaz yakalılar ve orta sınıflar
Arif Koşar 1. Giriş 2022 yılında yapılan bir araştırmaya göre ABD’li yetişkinlerin %52’si kendini “orta sınıf” olarak tanımlıyor. Lise ve altı eğitim alanlarda bu oran %36, üniversite mezunlarında %70, lisans üstünde %80. Eğitim arttıkça orta sınıf olarak tanımlama eğilimi de yükseliyor. Kendini işçi görenlerin oranı ise %46. Eğitim yükseldikçe bu oran düşüyor. Lise ve altı eğitimde %62, üniversite mezunlarında […]
Marx’ta orta sınıf
Eğitimli profesyonel meslek sahipleri ya da beyaz yakalılar ücret karşılığında istihdam edildiklerinde işçi sınıfının, kendi hesaplarına ve özerk olarak çalıştıklarında küçük burjuva orta sınıfın bir parçasıdırlar. Dolayısıyla, üretim ilişkileri temelinde netleştirildiğinde görülebilir ki, kapitalist toplumlarda küçük burjuva orta sınıf söylendiği gibi sadece koşulları kötüleşip popüler ifadeyle çökmüyor, kapitalist üretim tarzının genel eğilimlerine denk düşecek bir biçimde hızlı bir biçimde işçileşiyor. […]
Faşizme dair bir yöntem tartışması
Arif Koşar GİRİŞ Alman faşizmi üzerine sayısız belgesel ve kitapta Nazi partisinin kurucularına, onların fikirlerine ve özellikle iktidar olduktan sonra yaptıklarına odaklanılır, bunlar belge ve tanıklarla anlatılır. Gerçekten Nazilerin çoğu ırkçı ve antisemitti. “Alman ırkın” üstünlüğüne, Yahudilerin onu zayıflatan zehirli bir ırk olduğuna inanıyorlardı. Versay Antlaşması ile Almanların aşağılandığını, ulusal onurlarının ayaklar altına alındığını düşünüyorlardı. Bu anlatıya göre Naziler […]
İnovasyon artı-değer yaratır mı?
Arif Koşar GİRİŞ Teknoloji ve inovasyon[1] çağdaş kapitalizmin en önemli unsurlarından biri. Teknolojinin sağladığı olanakları kimi coşkuyla, kimi endişeyle, kimi de umursamazlıkla karşılasa da teknoloji yaşamımızı derinden etkileyen bir olgudur. Ancak insanlar çoğunlukla teknolojiyi maddeleşmiş ürün biçiminde, tezgahta ya da piyasada olduğu haliyle görür ve bilirler. Sadece verili bilgiye indirgenemeyecek olan teknolojinin bu yüzeysel görünümün ötesinde kapitalist ilişkiler içerisinde oldukça […]
Endüstri 4.0: Gerçeklik, strateji ve ütopya
Arif Koşar GİRİŞ İlk kez 2011 yılında Almanya’da ortaya atılan Endüstri 4.0 kavramı, başta sermaye çevreleri olmak üzere tüm dünyada hızla kabul gördü. En yaygın tanımına göre imalat süreçlerine dijital teknolojilerin uygulanması, yani internet aracılığıyla makine, ürün ve insanların birbirine bağlanması, tasarımdan lojistiğe kadar tüm sürecin entegre edilmesidir.[1] Ortaya atılışından itibaren kavram o kadar yaygın ve geniş bir kullanım alanı […]
Huawei gerilimi, ticaret ve teknoloji savaşları
Arif Koşar GİRİŞ Temmuz 2018’de 250 milyar dolar değerindeki Çin malına gümrük vergisi koymasının ardından ABD yönetimi, Mayıs 2019’da Çin cep telefonu ve telekomünikasyon tekeli Huawei’yi “ulusal güvenlik tehdidi” olarak tanımladı. ABD Sanayi ve Güvenlik Dairesi “Entity List” adını verdiği kara listeye Huawei ve 70 ortağını ekledi. Böylece ABD’li teknoloji tedarikçilerinin hükümet onayı olmadan Huawei’ye ürün satışı yasaklandı. Bu kararın […]